حدیث منزلت؛ دلیل دیگری بر خلافت علی (ع) بعد از پیامبر (ص) + تصویر کتاب
بسم الله الرّحمن الرّحیم
حدیث منزلت یکی دیگر از دلایل خلافت بلافصل مولا علی (ع) بعد از رسول الله (ص) است.
در این حدیث پیامبر مکرم اسلام صلى اللّه علیه وآله به امیر مؤمنان على علیه السلام فرمود:
أما ترضى أن تکون منّی بمنزلة هارون من موسى؟
آیا راضى نیستى که براى من همانند هارون نسبت به موسى باشى؟
بنا بر نقل هاى دیگر، آن حضرت فرمود:
أنت منّی بمنزلة هارون من موسى.
تو براى من همانند هارون نسبت به موسى هستى.
در تعبیر دیگرى حضرتش فرمود:
علی منّی بمنزلة هارون من موسى.
على براى من همانند هارون است به موسى.
بحث اوّل:
حدیث منزلت در منابع اهل سنت:
1ـ صحیح البخاری ، ج 3، ص23 / صحیح البخاری، ج4، ص176
2- صحیح مسلم ، ج 7 - ص 120 / صحیح مسلم ، ج 7 - ص 121 / صحیح مسلم، ج4، ص 1870، / صحیح مسلم، ج4 ، ص 1871
3-
مسند احمد بن حنبل/ ج1، ص98 و 118 و 119 و 360 و 370 و 375 و 379 و 386 و
390 و 391 و 709، و ج4، ص64 و ج5، ص99 و ج10، ص412/ مسند احمد، ج3، ص418 /
مسند احمد، ج3، ص50
4ـ مغازلى/ بخارى، ج3، ص54،باب غزوه تبوک.
5- خصائص العلویة ابو عبدالرحمن نسائى، ص19
6- سنن الترمذی ج 5 ص 302 تا 304 / سنن ترمذی، ج12، ص193
7- اصابه ابن حجر عسقلانى، ج2، ص507
8- صواعق محرقه ابن حجر مکى، باب 9، ص30 و 74
9- مستدرک حاکم نیشابورى،ج3، ص109 / المستدرک علی الصحیحین ج2، ص337
10- تاریخ الخلفا سیوطى،ص65
11- عقدالفرید/ ابن عبد ربه، ص194
12- استیعاب ابن عبدالبر، ج2، ص473
13- طبقات الکبرى، محمد بن سعد کاتب الواقدى
14- تفسیر مفاتیح الغیب، فخر رازى
15- تاریخ بغداد، خطیب بغدادى
16- سنن ابن ماجه ج 1 ص 208 / سنن ابن ماجه، ج1، ص128
17- مصنف ابن ابی شیبه، ج8، ص562
18- سنن کبری بیهقی، ج9، ص40
19- معجم الکبیر، طبرانی، ج4، ص4
نمونه هایی تصویری از سه کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم و مسند احمد بن حنبل:
صحیح بخاری.ج3.ص176
صحیح مسلم.ج4.ص1871
صحیح مسلم.ج4.ص1871
مسنداحمدبن حنبل.ج3.ص50
مسنداحمدبن حنبل.ج3.ص50
بحث دوّم: دلالت حدیث بر خلافت بلا فصل مولا علی (ع) چگونه است؟
منزلت های هارون در قرآن و تشابهات آن با ویژگی های امام علی (ع):
1. نبوّت:
« وَوَهَبْنا لَهُ مِنْ رَحْمَتِنا أَخاهُ هارُونَ نَبِیًّا » (مریم/53)
و ما از رحمت خویش به او (موسى علیه السلام)، برادرش هارون را ـ که پیامبر بود ـ عطا کردیم.
توضیح: این تنها ویژگیست که هارون آن را داراست، ولی علی (ع) خیر. همانطور که در حدیث منزلت هم تصریح شد.
2. وزارت:
وزیر کسى است که بار سنگین مسئولیّت امیر را بر دوش کشیده و متصدّى انجام آن شود.
« وَاجْعَلْ لی وَزیرًا مِنْ أَهْلی * هارُونَ أَخی » (طه/29و30)
و براى من از خاندانم وزیرى قرار بده، برادرم هارون را.
هم چنین:
« وَلَقَدْ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ وَجَعَلْنا مَعَهُ أَخاهُ هارُونَ وَزیرًا » (قصص/34)
و هر آینه ما به موسى کتاب دادیم و برادرش هارون را وزیرش قرار دادیم.
توضیح: در روایتی از پیامبر (ص)، علی (ع) وزیر ایشان معرّفی شدند:
اسماء بنت عمیس گوید:
از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله شنیدم که به درگاه الهى چنین عرضه مى داشت:
« اللهمّ إنّی أقول کما قال أخی موسى: اللهمّ اجعل لی وزیراً من أهلی أخی علیّاً، اشدد به أزری وأشرکه فی أمری کی نسبّحک کثیراً ونذکرک کثیراً، إنّک کنت بنا بصیراً. »
خداوندا! من همانى را به تو مى گویم که برادرم موسى گفت: خدایا! براى من از خاندانم وزیرى قرار ده، برادرم على را، به وسیله او پشت مرا محکم دار، او را در کار من شریک کن تا تو را بسیار تسبیح کنیم و زیاد به یاد تو باشیم که تو به ما بینا هستى.
( تاریخ مدینة دمشق: ترجمه امام على علیه السلام، 1 / 120 و 121، حدیث 147، الدرّ المنثور: 5 / 566، الریاض النضره: 3 / 118)
3 و 4. خلافت و جانشینى و اصلاح امور امّت:
« وَقالَ مُوسى لاَِخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَأَصْلِحْ وَلا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدینَ » (اعراف/142)
و موسى به برادرش هارون گفت: در میان قومم جانشین من باش و (امور آن ها را) اصلاح کن و از راه مفسدان پیروى نکن.
توضیح:
الف) در حدیث منزلت، پیامبر (ص) حضرت علی (ع) را مانند هارون دانست برای حضرت موسی (ع). امّا یک ویژگی را از ایشان برداشت. و آن مقام نبوّت بود.
((و چه بسا اگر بعد از پیامبر اسلام (ص) باز هم پیامبری قرار بود بیاید، آن شخص علی (ع) بود.
این جمله تصریح سخن پیامبر (ص) است که فرمود:
«اگر بنا بود که پس از من پیغمبرى بیاید، یا على تو آن مى بودى.»))
(صحیح مسلم، ج 7، ص120 ; صحیح بخارى، ج 4، ص208 ; مسند احمد، ج 1 ص173 و ج 2، ص238)
پس علی (ع) فقط مقام نبوّتی را که حضرت هارون (ع) داشتند، دارا نبودند.
امّا با توجه به آیات، هارون مقام های دیگری هم داشت.
مثل: وزارت، خلافت، اصلاح امور امّت، برادری، مشارکت در رسالت، تکیه گاهی برای پیامبر زمان.
و طبق فرمایش پیامبر (ص)، علی (ع) واجد تمام این ویژگی ها بودند جز نبوّت.
بنابر این با توجه به آیه 142 سوره اعراف خلافت که از ویژگی های هارون بود، از ویژگی های علی (ع) هم بشمار می آید.
در این لینک می توانید تصریح پیامبر (ص) به خلافت علی (ع) را ببینید.
ب) زمانیکه پیامبر (ص) به جنگ تبوک رفت، شهر نیاز به جانشینی شایسته داشت. تا بتواند شهر را همچون پیامبر (ص) اداره کند. و از طرفی می توان این امکان را هم داد که ممکن بود پیامبر (ص) در آن جنگ شهید شوند.
و اگر می شدند، چه کسی خلیفه بود؟
ایشان چه کسی را بعنوان خلیفه خود معرفی کرده بودند؟؟؟
حضرت علی (ع).
5، 6 و 7. اخوت، مشارکت در رسالت، تکیه گاه محکم و پشتیبان:
چهارمین، پنجمین و ششمین مقام حضرت هارون از منظر قرآن، مقام خویشاوندى او با حضرت موسى علیه السلام است و این که هارون در رسالت حضرت موسى شریک بوده و تکیه گاه او بوده است.
« وَاجْعَلْ لی وَزیرًا مِنْ أَهْلی * هارُونَ أَخی * اشْدُدْ بِهِ أَزْری * وَأَشْرِکْهُ فی أَمْری » (طه/31و33)
و براى من وزیرى از خاندانم قرار بده، برادرم هارون را. و او را تکیه گاه محکمى براى من قرار داده و در کار من شریک گردان.
توضیح:
الف) حدیثی در باره اخوّت علی (ع) با پیامبر (ص):
پیامبر (ص) فرمودند:
« یا على ، تو در دنیا و آخرت برادر منى »
(المستدرک - الحاکم النیسابوری - ج 3 - ص 14 و عمدة القاری - العینی - ج 2 - ص 147 و الاستیعاب - ابن عبد البر - ج 3 - ص 1098 و الجامع الصغیر - جلال الدین السیوطی - ج 2 - ص 176 و تهذیب الکمال - المزی - ج 20 - ص 484)
ب) حضرت علی(ع)، نفس پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله است و در تمامى کمالات و مقامات آن جناب، به غیر از نبوّت، شریک بود. این همان مطلبى است که پیامبر خدا (صلى اللّه علیه وآله) در آیه مباهله، حضرت على علیه السلام را به عنوان نفس و جان خود معرفى نمود. آن جا که مى فرماید:
« قُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَکُمْ وَنِساءَنا وَنِساءَکُمْ وَأَنْفُسَنا وَأَنْفُسَکُمْ » (آل عمران/61)
نمونه بارز مشارکت امیر المؤمنین (ع) در امر رسالت و کمک به ایشان، به خطر انداختن جان خویش در لیلة المبیت است.
ج) نمونه هایی از اینکه علی (ع) تکیه گاه و پشتیبان پیامبر (ص) بودند:
1- در جریان جنگ احد که بعضی اصحاب فرار کردند. ولی علی (ع) ماند و جانانه از پیامبر زمانش محافظت کرد.
2- در جریان جنگ احزاب که در سپاه پیامبر (ص) هیچکس جز علی (ع) حریف عمروبن عبدود نبود.
3- در جریان جنگ خیبر که ابتدا ابوبکر و عمر با لشکری بسوی قلعه یهودیان رفتند. ولی شکست خورده برگشتند و در پایان علی (ع) بدستور پیامبر به طرف قلعه رفت و مابقی جریان را می دانید ...
وبلاگتو عشقه.خیلی عالی.
لینک شدی.